Als eerbetoon aan de Nederlandse coureur Paul Lodewijkx en zijn Jamathi, die precies 50 jaar geleden (op 26 juni 1968) de 50cc-race van de Dutch TT Assen wonnen, zal er dit jaar tijdens de Dutch TT een 50cc-parade plaatsvinden. De parade zal direct na de MotoGP-race om 15.00 uur van start gaan en over één ronde worden verreden.
Om meerdere redenen was de overwinning van Paul Lodewijkx een historische overwinning. Want het was niet alleen de eerste WK-zege van een Nederlandse coureur bij de TT van Assen, het gebeurde ook nog eens op een in Nederland gebouwde racemotor.
De naam van de eigenbouw, ‘JAMATHI’, is ontstaan uit de namen van JAn THIel en MArtin Mijwaart, de twee Nederlandse coureurs/constructeurs die het 50cc-machientje ontwierpen en bouwden. Met de komst van Paul Lodewijkx (in 1965) als coureur ontstond zo ‘Jamathi-trio’. Een trio dat met zeer beperkte financiële middelen hun racemotoren in een schuurtje te Nederhorst den Berg bouwde en de wereldtop wist te bereiken.
De totaal onverwachte TT-overwinning van Lodewijkx, die op sensationele wijze de West-Duitse wereldkampioen Hans George Anscheidt op een fabrieks-Suzuki wist te verslaan door hem vlak voor de finish te passeren, staat te boek als het begin van een zeer succesvolle periode voor de Nederlandse 50cc-coureurs en constructeurs. Want niet alleen Jamathi was met coureurs als Paul Lodewijkx en later ook Aalt Toersen en Theo Timmer zeer succesvol, dat gold ook voor Van Veen Kreidler met rijders als Jan de Vries, die in 1971 en ’73 de 50cc-wereldtitel veroverde en Henk van Kessel. Laatstgenoemde deed dat in 1974.
De tragiek wil, dat van het Jamathi-trio Lodewijkx en Mijwaart al in 1988 kwamen te overlijden. De eerste leed na een motorongeluk in 1969 aan een zware vorm van epilepsie. Dit verkeersongeluk betekende het einde van zijn racecarrière. Bij een epileptische aanval viel Lodewijkx, terwijl hij alleen aan het varen was, uit een bootje en verdronk. De winnaar van de TT van Assen werd slechts 41 jaar. Martin Mijwaart overleed op de veel te jonge leeftijd van 46 jaar aan de gevolgen van kanker.
Jan Thiel, die onlangs 78 jaar werd, vertrok na zijn Jamathi-periode (die duurde tot 1975) naar het buitenland om achtereenvolgens voor de motormerken Piovaticci, Bultaco, Minarelli, Garelli, Aprilia en Derbi racemachines te gaan construeren. Eind 2007 ging de geboren Amsterdammer met pensioen en vestigde hij zich samen met zijn echtgenote Nim in haar geboorteland Thailand.
De bescheiden Nederlandse tweetakt-technicus kan trots zijn op een indrukwekkende erelijst. Zijn constructies behaalden maar liefst 51 wereldtitels (25 bij de constructeurs en 26 bij de coureurs) en hij had een belangrijk aandeel in zo’n 300 GP-zeges. Tot die grote groep GP-winnaars en wereldkampioenen behoren onder andere sterren als Angel Nieto, Fausto Gresini, Luca Cadalora, Valentino Rossi, Jorge Lorenzo en Marc Marquez. Helaas laat de gezondheid van Thiel het niet toe, dat hij de reis van Thailand naar Nederland onderneemt om de 50cc-parade tijdens de 88e TT Assen bij te kunnen wonen. Wel zal de TT-winnende Jamathi 50 jaar na de unieke triomf in Assen aanwezig zijn.
De deelnemende coureurs en machines aan de parade zijn:
Jan de Vries, Van Veen Kreidler (startnummer 1)
Geboren: 05-01-1944 te Sint Jacobiparochie. De geboren Fries is de meeste succesvolle Nederlandse motorcoureur in de soloklassen. Hij won in totaal veertien Grands Prix en werd twee keer 50cc-wereldkampioen. De Vries deed dat in 1971 en 1973. Zijn hele wegracecarrière kwam hij uit voor de Nederlandse Kreidler-importeur Van Veen. De bescheiden noordeling was niet alleen een uitmuntend coureur maar ook een begenadigd technicus. Nadat hij eind 1973 was gestopt met racen, prepareerde hij de 50cc-Van Veen Kreidlers waarmee Henk van Kessel (in 1974) en Angel Nieto (in 1975) de wereldtitel in de lichtste klasse veroverden. Het enige waar Jan de Vries als coureur niet in slaagde was het winnen van de TT van Assen. Wel werd hij drie keer tweede. Dat was het geval in 1969, 1970 en 1972. In het laatstgenoemde jaar leek hij op weg naar de zege tot zijn machine in de laatste ronde vermogen verloor door een gebroken zuigerveer. Zo moest de Nederlander de overwinning toch nog aan zijn eeuwige rivaal, de Spanjaard Angel Nieto, laten.
Henk van Kessel, Van Veen Kreidler (startnummer 24)
Geboren: 25-06-1946 te Mill. Henk van Kessel begon te racen in 1967. Hij reed zijn eerste Grand Prix in 1972 en zijn laatste in 1986. Het grootste succes in zijn lange carrière boekte de Brabander, die in totaal zeven Grands Prix op zijn naam schreef, in 1974 met het veroveren van de 50cc-wereldtitel. Van Kessel deed dat op een door Jan de Vries geprepareerde Van Veen Kreidler. In dat jaar won hij maar liefst zes van de tien 50cc-GP’s. Helaas was Assen daar niet bij. Want tijdens de TT moest hij verrassend de West-Duitser Herbert Rittberger voor laten gaan. Naast een snel coureur was Van Kessel ook een zeer kundig technicus en bouwde hij zelf diverse racemachines. De meest bekende is de 125cc AGV-Condor, waarmee hij in 1976 vierde in de 125cc-wereldtitelstrijd werd. Naast in totaal 25 WK-podiumplaatsen en zeven Nederlandse titels brak de coureur uit Mill ook diverse wereldsnelheidsrecords.
Aalt Toersen, Jamathi (startnummer 16)
Geboren: 06-11-1945 te Rouveen. Werd in 1965 samen met collega grasbaancoureur Jan de Vries door Kreidler-importeur Henk van Veen geselecteerd om samen diens 50cc-wegraceteam te vormen. Won in 1969 de eerste drie Grands Prix van het seizoen en leek hard op weg om de eerste Nederlandse wegracewereldkampioen te worden. Maar in de laatste wedstrijd van genoemd jaar ging de titel alsnog naar de Spanjaard Angel Nieto op Derbi.
Nadat Paul Lodewijkx bij een verkeersongeluk zwaar gewond was geraakt, maakte Toersen voor 1970 de overstap naar Jamathi om daar de plaats van de geblesseerde Paul Lodewijkx in te nemen. Ook in dit jaar won de kleine coureur uit Staphorst drie GP’s en eindigde hij net als in 1969 achter Nieto als tweede in de WK-eindstand. Na zowel in 1968 en ‘69 tijdens de TT van Assen als derde te zijn gefinisht, had Toersen in 1970 een heel grote kans om in Assen in de voetsporen van Lodewijkx te gaan treden. Na verreweg de snelste trainingstijd te hebben gerealiseerd ging Toersen in de race echter al in de eerste bocht met zijn Jamathi onderuit en finishte uiteindelijk als vijfde.
Theo Timmer, Bultaco (startnummer 7)
Geboren: 06-03-1949 te Amsterdam. De geboren Amsterdammer, die aan trial deed, testte in 1970 op advies van Jan Thiel en Martin Mijwaart een 50cc-Jamathi. Het was het begin van een zeer lange en succesvolle wegracecarrière. In 1971 veroverde Timmer op de Jamathi waarmee Paul Lodewijkx in 1968 de TT won direct de Nederlandse 50cc-titel bij de nationalen. Een jaar later maakte Timmer tijdens de TT zijn GP-debuut. Vervolgens verscheen hij tot en met 1987 elk jaar in Assen aan de start. De goedlachse coureur deed dat niet alleen zestien keer achterelkaar (!) in de lichtste klasse (eerst de 50cc en vanaf 1984 de 80cc), maar ook enkele keren in de 125cc. Zijn beste TT-resultaat was een tweede plaats in 1973. Op Jamathi boekte Timmer, die als zoveel 50cc-coureurs ook een zeer goede technicus was en is, twee GP-zeges. In 1972 was hij de snelste in Oost-Duitsland en een jaar later in West-Duitsland. Na in genoemde twee jaren twee maal als derde in de 50cc-wereldtitelstrijd te zijn geëindigd, deed Timmer in 1981 opnieuw van zich spreken. Op een door hem zelf gebouwde en geprepareerde 50cc-Bultaco won hij dat jaar niet alleen de GP van Tsjechoslowakije maar werd hij achter de Spaanse Bultaco-coureur Ricardo Tormo ook vicewereldkampioen.
Jos Schurgers, Van Veen Kreidler (startnummer 19)
Geboren: 18-02-1947 te Haarlem. In de door Paul Lodewijkx gewonnen TT van 1968 werd Jos Schurgers op een door hem zelf geprepareerde J.S.-Kreidler vijfde. Twee jaar later werd hij na het vertrek van Aalt Toersen ingelijfd bij Van Veen Kreidler. Hier vormde Schurgers een team met Jan de Vries. Niet alleen als coureur, maar ook als één van de bouwers van de machines waarmee De Vries in 1971 en ’73 50cc-wereldkampioen werd. Het beste seizoen van de coureur uit Haarlem in de borrelglaasjesklasse, zoals de 50cc ook wel wordt genoemd, was 1971. Hij werd toen niet alleen derde tijdens de TT van Assen, maar behaalde dezelfde klassering ook in de wereldtitelstrijd. Omdat er voor hem bij Van Veen geen plaats meer was in het 50cc-team, construeerde Schurgers vervolgens samen met de Duitse technicus Jörg Möller op basis van een Bridgestone-blok zijn eigen 125cc-machine. Met succes. Want hiermee boekte hij in 1973 in het Belgische Francorchamps zijn enige GP-zege en werd de Haarlemmer derde in het wereldkampioenschap.
Angel junior (‘Gelete’) of Pablo Nieto, Derbi (startnummer 12+1)
De grootste tegenstander van alle Nederlandse 50cc-coureurs was ongetwijfeld Angel Nieto. Vooral zijn duels met Jan de Vries kunnen legendarisch worden genoemd. De Spanjaard boekte uiteindelijk niet alleen negentig GP-zeges, hij werd ook maar liefst dertien keer wereldkampioen. Uit bijgeloof sprak Nieto overigens nooit over 13, maar over 12+1 titels. Achter Giacomo Agostini (15 wereldtitels en 122 GP-zeges) is Nieto de één na meest succesvolle motorcoureur aller tijden. Echter, met vijftien zeges, tegen veertien voor Agostini, is Nieto wel degene die de meeste races in Assen heeft weten te winnen.
Ook na zijn actieve carrière als coureur speelde ‘El Nino’ (‘Het kind’, zoals zijn bijnaam luidde) in diverse functies een belangrijke rol in het GP-wereldje. Helaas overleed de op 25 januari 1948 te Zamora (Spanje) Angel Roldan Nieto afgelopen jaar op 3 augustus aan de gevolgen van een verkeersongeluk, waarbij hij enkele dagen eerder buiten zijn schuld betrokken was geraakt.
Als eerbetoon aan hem zal één van zijn zonen, te weten of de 41-jarige Angel junior (bijgenaamd ‘Gelete) of diens drie jaar jongere broer Pablo op een Derbi van hun vader deelnemen aan de parade.
Acht Jamathi 50cc racemachines
Naast de machines van alle deelnemende coureurs zullen alle acht nog in Nederland aanwezige Jamathi 50cc-racemachines, die werden gebouwd van 1965 tot en met 1974, tijdens de TT in het rennerskwartier worden tentoongesteld op een stand van de Jamathi-club. Dat geldt ook voor de door de combinatie Lodewijkx/Jamathi verslagen 50cc Suzuki-twin (met maar liefst twaalf versnellingen) van Hans Georg Anscheidt. Na vijftig jaar zullen genoemde machines voor het eerst weer eens naast elkaar staan. En dat mag een uniek feit worden genoemd.
Tekst: Henk Keulemans
Handige links Motul TT Assen:
Tijdschema en volledige uitslagen
Waar te volgen op TV
Verkeersplan
Plattegrond TT Circuit
